Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі – Алматы: Мемлекеттік тілді дамыту институты. Б.Қалиев.. 2014.
жар — қабақтау. Қабағы шығыңқы, тіктеу. Кең маңдайлы, ж а р қ а б а қ т а у, шұңғылша біткен өткір көзді жас жігіт сахнаға шықты (И. Байзақов, Таңд. шығ., 2, 113). Жар қарлығашы. з о л. Қарлығаш тұқымдасына жататын, өзендердің жарқабақтарын мекендейтін … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
қабақхана — зат. көне. Тамақ, арақшарап ішетін жер. Екеуі емен жарқын кездесіп, ентігін басқан соң, Меңүтай оны ана жолы берген уәдесі бойынша қ а б а қ х а н аға бастады (Т.Зәкенұлы, Мәңгітас, 136). Әсіресе кенттің қақ ортасындағы мынау қ а б а қ х а н а н… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
айғабақ — 1 Қ орда., Арал) тудың басына ілетін айдың бейнесі. А й ғ а б а ғ ы н жарқылдатып Көтібар туды жоғары көтерді Қ орда., Арал) 2 (Ауғ.; Ир.) күнбағыс … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
жайпауыттау — сын. Жазықтау, тегістеу. – Дарияның біздің ауылдағы тұсы ж а й п а у ы т т а у еді, мына жері тік жарқабақты екен (Қ. Омаров, Әке, 60). Жаға ж а й п а у ы т т а у болғанымен кішігірім жарқабақтар бар екен (Қ. Тұрсынқұлов, Анды Қарақыз, 49) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
шытырман — I зат. Биік әрі ну болып қалың өскен өсімдіктер (ағаш, бұта, шөп т.б.). Малтабар Мәмше батырдың отауына жалаңаш қыратпен емес, жарқабаққа өскен ш ы т ы р м а н н ы ң бір қабат жиегімен барады. (С.Мұқанов, Аққан жұлдыз, 2, 43). Абадан белгі алған… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
ақ тұйғын — зат. Қаршыға тұқымдасына жататын алғыр жыртқыш құс. Салмағы 500 1090 г. Құстың келіп қайтуы кезінде «ақтұйғын» бірен сарандап Қазақстанның көптеген аудандарында кездеседі. Ұясын тік жар қабақтар мен ағаш басына салады. 3 жұмыртқа салып, оны 28 30 … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
кемер — 1 (Гур., Маңғ.; Түрікм.: Ашх., Красн., Таш.) күміс белбеу. Белінде кіселі к е м е р і бар бір қары келіп кетті (Түрікм., Ашх.). [Түрікменше кемер белбеу (Туркм. рус. сл., 1940); өзб. камар белбеу (Узб. рус. сл., 1959); қарақ. кәмәр белбеу (Карак … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
арсақай — сын. Арсиып тұрған, арсиған. Жар қабақ, сида, а р с а қ а й, сар шұбар шал, Жарықшақ, үні тозған, қаңсыған шал. Іріңдеп екі көзі, қол дірілдеп, Аузынан азу тісін аршыған шал (І. Жансүгіров, Шығ., 321) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
таяқ — жұтқан адамдай. Сірескен, серейген, тіп тік. Т а я қ ж ұ т қ а н а д а м д а й сол тіп тік серейген қалпында мызғымай отыра берді (І.Есенберлин, Шығ. жин., 1, 108). Таяқ жүгірту. этногр. Қыста ойнайтын балалар ойыны. Әр балада ұзындығы 2 3 м дей… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
шұбарлы — … Өзекті, ш ұ б а р л ы өңірді арқа тұтты ма, еш сескенбестен шұбала бұлаңдап жарқабақты өрлей берді (А.Сейдімбеков, Тауға біткен., 33). Қысыжазы Лепсінің суын сағалаған көп тұяқ осынау құнарлы өзеннің ш ұ б а р л ы алқабын қу тақырға… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
